TCMB tarafından yayınlanan Eylül ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda şöyle denildi:
"Tüketici fiyatları Eylül ayında yüzde 0,97 oranında artmış, yıllık enflasyon yataya yakın seyrederek yüzde 11,75 olmuştur. Yıllık enflasyon, temel mal ve gıda gruplarında artmış, enerji ve hizmet gruplarında ise gerilemiştir. Temel mal grubundaki artışta dayanıklı tüketim malları öne çıkarken, gıda grubunda hem işlenmemiş hem de işlenmiş gıda etkili olmuştur. Enerji yıllık enflasyonu doğalgaz fiyatları kaynaklı yüksek baz etkisiyle gerilerken, hizmet enflasyonu yavaşlamıştır. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonu artmış, eğilimleri bir miktar azalmıştır.
DEĞERLENDİRMELER
Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 0,97 oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde 11,75 olmuştur.
Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,39 ve 0,29 puan artarak yüzde 11,57 ve yüzde 11,32 olarak gerçekleşmiştir.
Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre temel mal ve gıda gruplarının katkıları sırasıyla 0,43 ve 0,28 puan artmış, enerji, hizmet ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları ise sırasıyla 0,33, 0,26 ve 0,14 puan azalmıştır. Mevsimsellikten arındırılmış verilerle üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimleri bir miktar azalmıştır. Bu dönemde, enflasyon eğilimi temel mal grubunda yüksek seyretmeye devam ederken, hizmet grubunda gerilemiştir.
Hizmet fiyatları Eylül ayında yüzde 0,58 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,99 puan düşüşle yüzde 10,84'e gerilemiştir. Yıllık enflasyon ulaştırma hizmetlerinde belirgin olmak üzere lokanta-otel ve kira gruplarında gerilerken, haberleşme ve diğer hizmetlerde yükselmiştir. Ulaştırma hizmetlerinde yıllık enflasyon baz etkisiyle önemli ölçüde gerilemiş, aylık fiyat düşüşünde şehirlerarası otobüs ücreti (yüzde -6,31) belirleyici olmuştur. Lokanta-otel grubunda bu dönemde yemek hizmetleri fiyatları yüzde 0,83 oranında yükselmiş, konaklama fiyatlarındaki artış yüzde 0,12 ile sınırlı kalmıştır. Diğer hizmetler grubunda kura duyarlı olan kişisel ulaştırma araçlarının bakım ve onarımı ile dişçilik ücreti fiyatlarında artış gözlenirken, eğitim hizmetlerinde uygulamaya konulan KDV indirimi fiyatlara olumlu yansımıştır.
Temel mal grubu enflasyonu Eylül ayında 1,66 puan artışla yüzde 11,68 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon dayanıklı mal ve diğer temel mallarda yükselirken giyim ve ayakkabı grubunda gerilemiştir. Grup enflasyonundaki artışın sürükleyicisi dayanıklı mallar olmuş bu artışta döviz kuru gelişmeleri ve talep koşulları belirleyici olmuştur. Altın hariç dayanıklı mallarda fiyat artışları alt kalemler genelinde hızlanarak devam etmiş (aylık yüzde 3,70), bu gelişmede beyaz eşya (yüzde 7,14), otomobil (yüzde 4,11) ve mobilya (yüzde 3,30) grupları öne çıkmıştır. Otomobil fiyatlarındaki artışta matrah ve ÖTV değişikliklerinin de etkili olduğu değerlendirilmektedir. Giyim ve ayakkabı grubunda fiyatlar mevsimsel ortalamalara kıyasla oldukça zayıf bir seyir izleyerek yataya yakın seyretmiş, yıllık enflasyon yüzde 6,79'a gerilemiştir. Bu dönemde, diğer temel mal grubu fiyatları birikimli döviz kuru etkilerine bağlı olarak yüzde 1,54 artmıştır. Enerji grubu fiyatları Eylül ayında yüzde 0,50 oranında artmıştır.
Bu dönemde tüpgaz, şebeke suyu ve akaryakıt fiyatlarındaki artışlar öne çıkmıştır. Grup yıllık enflasyonu doğalgaz fiyatlarındaki yüksek baz etkisiyle 2,82 puan azalarak yüzde 6,77 olmuştur. Ekim ayından itibaren geçerli olmak üzere hanehalkı, sanayi ve ticarethaneler tarafından kullanılan elektrik fiyatlarında yapılan artışın önümüzdeki dönemde grup enflasyonunu yukarı yönlü etkileyeceği değerlendirilmektedir.
Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Eylül ayında 1,44 puan artarak yüzde 14,95'e yükselmiştir. Yıllık enflasyonu 2,11 puan artışla yüzde 17,47'ye yükselen işlenmemiş gıda grubu bu gelişmede daha belirleyici olurken, işlenmiş gıda yıllık enflasyonu 0,93 puan artarak yüzde 12,79 olmuştur. İşlenmemiş gıda grubunda, mevsimsellikten arındırılmış veriler taze meyve ve sebze fiyatlarının Eylül ayında sınırlı bir oranda yükseldiğine, diğer işlenmemiş gıda grubu fiyatlarının ise yatay seyrettiğine işaret etmektedir. İşlenmiş gıda fiyatları Eylül ayında yüzde 1,48 oranında artarken, bu gelişmede Ağustos ayında olduğu gibi ekmek ve tahıllar grubu (yüzde 1,96) öne çıkmıştır. Bu dönemde diğer işlenmiş gıda grubunda da fiyat artışları hızlanmış ve yıllık enflasyon katı ve sıvı yağlar öncülüğünde yükselmiştir. Bu gelişmeler sonucunda, taze meyve ve sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon bir miktar artarak yüzde 13,47 olmuştur.
Yurt içi üretici fiyatları Eylül ayında yüzde 2,65 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 2,80 puan artarak yüzde 14,33 olmuştur.
Üretici fiyatlarında gözlenen bu artışta döviz kuru gelişmelerinin belirleyici olduğu değerlendirilmektedir. Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış eğilimi bu dönemde belirgin ölçüde yükselmiştir.
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji grubunda gerilerken diğer alt gruplarda yükselmiştir. Aylık bazda, enerji fiyatları yatay seyretmiş elektrik üretimi ve dağıtımı, su temini ve ham petrol fiyatlarında artış gözlenirken, rafine edilmiş petrol ürünleri ve gaz imalatında fiyatlar gerilemiştir. Ara malları grubu fiyat artışlarında demir-çelik, plastik ürünler, temel kimyasallar, kağıt ürünleri ve tekstil öne çıkarken, sermaye malı fiyatlarındaki artışta metal yapı ürünleri, motorlu kara taşıtları ile parça-aksesuarları ve makineler etkili olmuştur. Dayanıklı tüketim malları fiyatları mobilya ve tüketici elektroniği ürünleri öncülüğünde yükselirken, dayanıksız tüketim mallarındaki artışta katı-sıvı yağlar belirleyici olmuştur. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlenerek devam etmiştir."
