Amerikan uzay ajansı NASA'nın tarihi Mars görevi Perseverance için artık geri sayım resmen başladı. Perseverance misyonu, yaklaşık yedi aylık ve 480 milyon kilometrelik dev bir yolculuğun ardından Şubat 2021'de Kızıl Gezegen'e ulaşacak. Perseverance görevinde NASA adeta bir teknoloji şovu yapmaya hazırlanıyor.
MARS'TA BİR ZAMANLAR YAŞAM OLUP OLMADIĞINI ARAYACAK
NASA'nın Perseverance görevindeki en büyük hedefi, "Mars'ta yaşam var mıydı?" sorusuna yanıt bulmak olacak. Mars'ın bundan milyarlarca yıl önce tıpkı Dünya'ya benzediği; güçlü bir atmosfere ve okyanuslara sahip olduğu tahmin ediliyor. Perseverance gezgini Kızıl Gezegen'in geçmişini araştırarak bu dönemlerin izlerine ulaşmaya çalışacak.
Perseverance gezgini, 49 kilometre genişliğinde olan Jezero Krateri'ne indirilecek. Jezero Krateri'nin milyarlarca yıl önce büyük bir nehir ve göle ev sahipliği yaptığı biliniyor. Yani yaşam izleri aramak için çok uygun bir ortam. Perseverance, üzerindeki çeşitli ekipmanlarıyla birlikte buranın jeolojisini ve toprak yapısını inceleyecek.
Perseverance görevinin en önemli kısımlarından birisi SHERLOC (Scanning Habitable Environments with Raman & Luminescence for Organics & Chemicals) isimli yeni mor ötesi spektrometre olacak. Gezginin robotik kolunda yer alan SHERLOC, mor ötesi lazer kullanarak Mars yüzeyinin mineral ve kimyasal yapısını tespit edecek. SHERLOC haricinde ayrıca PIXL (X-ışını spektrometresi) ve SuperCAM (Lazer mikro-görüntüleyici) gibi ekipmanlar da yaşam izleri arayışında önemli roller oynayacak.
MOXIE NEDİR?
NASA Perseverance görevinde önemli bir ilke daha imza atmaya hazırlanıyor. Perseverance gezgini üzerinde MOXIE (Mars Oxygen ISRU Experiment) isimli, karbondioksiti doğrudan oksijene çevirebilen deneysel bir cihaz yer alıyor. NASA'nın MOXIE'deki hedefi saatte 22 gram %99,6 saflık oranına sahip oksijen üretmek olacak. MOXIE deneyi geleceğin insanlı Mars görevleri için hayati bir öneme sahip.
NASA, MOXIE deneyinin başarıyla sonuçlanması durumunda gelecekte çok daha büyük ölçekli cihazların da Mars'a gönderilebileceğini ifade etti. MOXIE'nin 100 katı büyüklüğünde bir karbondioksit-oksijen dönüştürücülerinin 2030'lu yıllar için planlanan insanlı Mars görevleri için hazır hale getirilebileceği söyleniyor. Bu dönüştürücülerin sadece bir tanesi saatte iki kilogram oksijen çıkışı verebilecek.
Perseverance gezginin üzerinde tam 23 farklı kamera (çoğunluğu renkli) bulunuyor. Bu kameralardan bazıları, gezginin yörüngeden yüzeye inişi sırasında da aktif olacak. NASA tarihinde bir ilki yaparak yüzeye iniş sürecinin yüksek kalitede videosunu çekmeye hazırlanıyor. İnişin canlı yayınlanması elbette mümkün değil, ancak uzay ajansı inişten birkaç hafta sonra videonun paylaşılacağını duyurdu.
YÖRÜNGEDEN YÜZEYE ARAÇ İNDİRMEK 7 DAKİKA SÜRÜYOR
Mars'ın yörüngesinden yüzeyine bir araç indirmek yaklaşık yedi dakika sürüyor. Bu süreç sırasında herhangi bir insan müdahalesi yapmak mümkün değil (Mars-Dünya arasında 3-22 dakika arasında gecikme var), yani her şey tamamen otonom olarak gerçekleşiyor. Uzay aracının bu yedi dakika içerisinde, saatte 20 bin kilometreyi aşan hızını sıfıra kadar düşürmesi ve bunu kusursuz bir zamanlama ve koreografide gerçekleştirmesi gerekiyor.
NASA, Mars'a bir araç indirmeyi "yedi dakikalık terör" sözleriyle anlatıyor. Uzay ajansının ifadelerine göre herhangi bir Mars görevinin en zor, en tehlikeli ve en stresli kısmı işte bu yedi dakika.
Perseverance görevinin belki de en dikkat çeken noktası ise Ingenuity isimli Mars helikopteri olacak. NASA tarihi bir ilke imza atarak Kızıl Gezegen atmosferinde bir helikopter uçurmayı planlıyor. Aşağıda temsili animasyon videosunu görebileceğiniz Ingenuity helikopteri, başarıya ulaşması halinde, başka bir gezegende uçuşa geçen ilk insan yapımı araç olacak.
Mars'ın atmosferi Dünya'nınkine oranla tam 100 kat daha ince. NASA, bu düşük atmosfer yoğunluğu problemini çözmek için helikopteri hem mümkün olabildiğince hafif hem de mümkün olabildiğince güçlü dizayn etmek zorunda kalmış. Sadece 1.8 kilogram ağırlığında olan helikopter, uzay ajansının ifadelerine göre pervanelerini Dünya'daki normal bir helikopterin pervanelerinden tam 10 kat daha hızlı hareket ettirecek.
NASA'nın önündeki bir diğer problem ise Kızıl Gezegen ile Dünya arasındaki ortalama 225 milyon kilometrelik uzaklık. Bu mesafe nedeniyle Mars'taki uzay araçlarıyla olan iletişim birkaç dakikalık gecikmeyle gerçekleşebiliyor. Dolayısıyla Mars helikopterlerini Dünya'dan kontrol etmek pek mümkün değil. NASA ise bu durumu yeni geliştirilen otonom sürüş özellikleriyle çözmüş. Uzay ajansı helikopterlerin Dünya'dan gelecek bir komutla uçuşa geçeceğini ve görevini tamamıyla otonom bir şekilde gerçekleştirebileceğini söylüyor.
Uçuş-kontrol ve aerodinamik ekibinin lideri Håvard Grip, projeyle ilgili geçtiğimiz yıl yaptığı bir konuşmada,"Helikopterlerin uzay araştırmalarında bizlere yeni kapılar açacağını düşünüyoruz. Başarıya ulaşmamız durumunda Kızıl Gezegen'in keşif sürecini büyük ölçüde hızlandırabilme imkanımız olacak. Gözlem araçlarıyla karadan ulaşmamızın mümkün olmadığı yerleri veya biyolojik olarak hassas bölgeleri bu mini helikopterlerle ilk kez keşfedebiliriz." ifadelerini kullanmıştı.
10 YIL SÜRECEK OLAN PROJENİN İLK ADIMI
NASA ayrıca Perseverance görevinde, yaklaşık 10 yıl sürecek olan dev bir planın da ilk adımını atmaya hazırlanıyor: Mars'tan Dünya'ya örnek maddeler getirmek. Perseverance gezgini önümüzdeki yıllarda Kızıl Gezegen'in yüzeyinde onlarca farklı örnek maddeler toplayacak. Bu örnek maddeler daha sonra 2020'li yılların ortasında fırlatılacak olan bir başka bir uzay aracı tarafından teslim alınacak ve 2031 yılında Dünya'ya geri getirilecek. Böylece ilk insanlı Mars görevlerinden önce bilim insanları Mars toprağını inceleme fırsatı yakalayacak.
Perseverance görevinde ilginç bir Mars meteoriti detayı da dikkat çekiyor. NASA, yaklaşık 1000 yıl önce Dünya'ya düşen SaU 008 isimli Mars meteoritinin küçük bir parçasını Perseverance göreviyle birlikte 'evine' geri gönderecek. SaU 008'in yaklaşık 450 milyon yıl önce oluştuğu ve 600-700 bin yıl önce de bir meteor veya kuyruklu yıldız çarpışması sonucu Mars'tan uzaya fırladığı tahmin ediliyor.
SaU 008 taşının Perseverance görevinde önemli bir rolü de olacak. NASA, gezginin ölçümlere başlamadan önce SaU 008 taşını kullanarak dedektörlerini kalibre edeceği belirtiliyor. Perseverance'ın elbette başka kalibrasyon yöntemleri de var, ancak SaU 008'in burada biraz da tanıtım ve reklam amacıyla kullanıldığını söyleyebiliriz. Mars taşının Mars'a geri gönderilmesi epey ilginç bir olay ve tahmin edebileceğiniz gibi NASA için iyi bir PR getirisi oldu.
11 MİLYON KİŞİNİN İSMİ MARS'A GİDİYOR! TÜRKİYE EN ÇOK KAYIT YAPTIRAN ÜLKE OLDU
NASA, Perseverance görevi için geçtiğimiz yıl "İsmini Mars'a gönder" isimli güzel bir kampanya düzenlemişti. Kampanya sürecinde dünyanın her tarafından milyonlarca insan NASA'nın internet sitesinden kayıt yaptırarak ismini Mars'a göndermeye hak kazandı. Konuyla ilgili açıklama yapan NASA, tam 10.932.295 kişinin isimlerinin üç farklı mikroçipe yazıldığını bu çiplerin Perseverance gezginiyle birlikte yarın Kızıl Gezegen'e fırlatılacağını duyurdu.
"İsmini Mars'a Gönder" projesi özellikle de ülkemizden çok büyük ilgi görmüştü. NASA'nın yayınladığı verilere göre Türkiye, açık ara farkla en çok kayıt yaptıran ülke konumunda bulunuyor. Tam 2,5 milyon kişi ülkemizden ismini kaydettirmiş. Listenin ikinci sırasında 1,3 milyarlık bir nüfusa sahip olan Hindistan, üçüncü sırasında ise Perseverance görevinin sahibi olan ABD var. Türkiye olarak gerçekten de ilginç bir işe imza atmışız.
PERSEVERANCE SAAT KAÇTA FIRLATILACAK? NASA CANLI YAYINI NEREDEN NASIL İZLENİR?
Perseverance görevi bugün TSİ 14.50'de kalkışa geçecek ve 18 Şubat 2021'de Mars'a ulaşacak. Perseverance'ın fırlatılışı NASA'nın YouTube kanalından canlı olarak izlenebilecek.
(Donanımhaber)
