Google ve Meta'nın uzun yıllar boyunca sürdürdüğü dijital yayıncıların üzerinden karşılıksız para kazanma devri artık kapanıyor. Tüm dünyaya yayılan dijital telif ödemesine ilişkin yasalar, "internet devlerini" birer birer mahkum ediyor. Dönüşümü başlatan ülke olarak görülen Avustralya'da 2021 yılında Google'ın tüm tehditlerine rağmen çıkan "Avustralya Haber Medyası Pazarlık Yasası", başta Kanada ve İngiltere olmak üzere birçok ülkeye ilham oldu. Avustralya'nın ardından Kanada, İngiltere, ABD, Almanya ve Fransa da kendi düzenlemelerini yaparak internet devlerini ödeme yapmak için dize getirdi.
YASA YILLARDIR BAŞARILI BİR ŞEKİLDE UYGULANIYOR
Haber içeriklerinden büyük kazançlar elde eden ancak yayıncıya ödeme yapmayan Google ve Meta, Avustralya'nın başlattığı küresel dalgaya şiddetle karşı koymaya çalışmıştı. Hatta Google, Avustralya'da yasa teklifinin kabul edilmesi halinde ülkedeki ana arama motorunu kapatacağı, Facebook da haber paylaşımını engelleyeceği tehdidinde bulunmuştu. Google ve Meta'yı dize getiren Avustralya'da 2021 yılından bu yana yasa, başarılı bir şekilde yürütülüyor. 2 Mart 2021'de yürürlüğe giren o tarihten bu yana başarıyla uygulanan Avustralya Haber Medyası Pazarlık Yasası (NMBC)", internet devlerini dijital yayıncılarla müzakere masasına oturmaya zorlayan bir yasa.
"AMACIMIZ HAKSIZ REKABETİ KIRMAK VE YAYINCIYI KORUMAKTI"
İnternet devlerini dijital yayıncılara ödeme yapmak için masaya oturtan yasayı hazırlayan, Avustralya eski Başbakanı Bob Hawke'un baş ekonomi danışmanı, dönemin Avustralya Rekabet ve Tüketici Komisyonu Başkanı Rod Sims, süreci, yasayı ve sektörde meydana gelen değişmeleri Sabah.com.tr'den Cansu Küfeli'ye anlattı.
Sürecin, Avustralya hükümetinin Avustralya Rekabet ve Tüketici Komisyonu'na (ACCC) soruşturma yapması talimatını vermesiyle başladığını aktaran Sims, yasanının oluşturulma sürecinde rekabet yasasının baz alındığını belirtti. Yasanın, büyük bir güce sahip internet devlerinin, dijital yayıncılara karşı olan haksız üstünlüğünün kırma amacı taşıdığı belirten Sims, bu düzenlemeyle birlikte devreye giren arabuluculuk tehdidinin ayrıntılarını paylaştı.
"ARABULUCUK GÜCÜ EN BÜYÜK KOZUMUZ OLDU"
Sims, "Yasanın telif hakkıyla alakası yok. Oraya bilerek girmedik çünkü neyin telif hakkı olup neyin olmadığı konusunda sonsuz bir hukuki tartışma olmasını istemiyorduk. Telif hakkı devreye girince birinin telif hakkı için uygun ödemenin ne olduğunu belirlemesi gerekir. Bu yasayla birlikte tek yapmak istediğimiz, anlaşmaların yapılabilmesi için pazarlık gücünü eşitlemekti. Birisini arabulucuya götürebileceğinizi bilmek, pazarlık gücünü eşitleyen şeydir." ifadelerini kullandı.
"6 AY İÇİNDE GOOGLE HERKES ANLAŞTI!"
Google ve Meta'nın, dijital yayıncılarla adil bir anlaşma sağlamaması halinde zorunlu arabuluculuğun devreye girdiğini aktaran Sims, internet devlerinin bu zorunluluktan kaçmak için birbiri ardına anlaşmalara imza attığını belirtti.
YILDA 250 MİLYON DOLAR ÖDENİYOR
Yasa çıkmasının ardından ilk 6 ay içinde Google ve Meta'nın Avustralya medyasının yaklaşık yüzde 85'iyle anlaşma yaptığını söyleyen Sims, bir 6 ay sonra ise Google'ın hemen hemen herkesle büyük kapsamlı anlaşmalar gerçekleştirdiği söyledi. Medya şirketlerinin tamamının yapılan anlaşmalardan mutlu olduğunu belirten Sims, Google ve Facebook'un Avustralya'ya yılda 250 milyon dolara yakın para ödediğini belirtti.
"TEHDİTLERİN ARDINDAN MICROSOFT DEVREYE GİRDİ"
İnternet devlerinin yasanın çıkmasını engellemek için tehdide başvurduğunu belirten Sims, "Google, eğer yasa çıkarsa Google aramasını Avustralya'dan çıkaracağını söyledi. Bunun üzerine Microsoft CEO'su ertesi gün Başbakanımızı aradı ve 'Avustralya'ya Google'ın yerine Bing'i getireceğiz. Bing'e yatırım yapacağız ve onu harika bir hizmet haline getireceğiz.' dedi. Google bunun üzerine fikrini hemen değiştirdi" açıklamasında bulundu.
"TÜM MEDYA KURULUŞLARI TEK VÜCUT OLMALI"
Sims, yasanın çıkmasında Avustralyalı medya şirketlerinin etkisinin de altını çizdi. Ülkedeki karşıt görüşlü tüm partilerin yanı sıra, sağ ve sol görüşlü tüm medya kuruluşlarının yasayı desteklediğini belirten Sims, "Karşıt medya kuruluşlarımız normalde asla bir araya gelmezdi ancak bu konuda fikir birliğine vardılar. Bu nedenle, medya sektörünün birlik olması çok önemli." Sözlerini kullandı. Türk yayıncılara "Birlik olun" çağrısında bulunan Sims, "Bir araya gelin ve Avustralya'dakine benzer bir yasa çıkartın" ifadelerinde bulundu.
