Osmanlı'da ilmiye sınıfı nedir, kimlerden oluşur, üyeleri ve görevleri nelerdir? ilmiye sınıfı üyeleri devletin en entelektüel kişileri arasındaydılar. Peki ya bu değerli okuryazarların oluşturduğu ilmiye sınıfı üyeleri kimlerdi? Osmanlı'da ilmiye sınıfı nedir, kimlerden oluşur, üyeleri ve görevleri nelerdir?
İlmiye sınıfı şeyhülislam, kadılar, kazaskerler, müderris, müezzin, nakibü'l eşraf gibi görevlilerden oluşan bir sınıftı. Adı üzerinde ilmiye sınıfı, Osmanlı'da ilimle ilgilenen kişilerden oluşurdu.
1-) Şeyhülislam:
Şeyhülislam, Osmanlı Devleti'nde ilmiye sınıfının en yetkili din adamıydı. Padişahlar devletle ilgili bazı konularda şeyhülislama danışarak kararlar alırdı. Medreselerin denetimi, divanda alınan kararlara müdahale etmek ya da bunları onaylamak şeyhülislamın yetkileri arasındaydı. Şeyhülislamlar aynı zamanda halkın anlaşamadığı durumlarda da olaya müdahale olarak fetva verebilirlerdi.
2-) Kadılar:
Kadılar davalara bakan ve İslam fıkhına göre karar veren kişilerdi. İdari olarak da yetkileri olan kadılar, esnaf loncaları ile vakıfların da denetimini sağlardı. Şeyhülislamdan talimat alarak medreseleri denetleyip, buralarda verilen eğitimin İslam'a uygun olup olmadığını denetlerlerdi.
3-) Kazasker:
Osmanlı İmparatorluğu'nda askerler ile halktan kişiler, kadıların bir davada verdiği hükme itiraz etmek istediklerinde müracaat ettikleri kişi kazaskerlerdi. Kadıların vermiş olduğu kararı bozma yetkisini de elinde tutan kazaskerler, askeri davalara bakabilirlerdi.
4-) Müderris:
"Tedris" kelimesinden meydana gelen müderris, kısaca ders veren anlamındadır. Müderrisler, medreselerde görev alır ve kelam, fıkıh, hadis gibi konularda dersler verirlerdi. Tüm bunların dışında matematik, astronomi, geometri gibi fen bilimleri de bu kişilerce okutulan dersler arasındaydı.
5-) Müezzin:
Osmanlı Devleti'nde ilmiye sınıfında bulunan müezzinlerin görev, teshibat yapmak ve ezan okumaktı.
6-) Nakibü'l Eşraf:
Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed'in soyundan gelenlere Osmanlı Devleti'nde bazı ayrıcalıklar tanınırdı. Nakibü'l Eşrafların görevi de Hz. Muhammed soyundan geldiğini iddia edenlerin doğum belgelerini inceleyerek bu belgeleri getiren kişilere ayrıcalık tanınacak mı yoksa tanınmayacak mı konularında karar vermek idi.
Şerifler ve imamlar da Osmanlı Devleti'nde ilmiye sınıfının birer mensubuydular.
İlmiye sınıfı, Osmanlı'da bilgi birikimi yüksek olan kişilerin güruhuna verilen isimdir. Şeyhülislam, Padişahların bile çoğu zaman danıştığı biri olarak bu grubun en üstünde yer alırdı ve devlette çoğu şeyden sorumlu kişiydi. İlmiye sınıfının kalan üyeleri de devlet için çok kritik görevler alan önemli birer bilginlerdi.
