Küresel simetri özelliği gösteren gruplar en son ortibali tam ya da yarım olan atomlardır. Fakat her grup da küresel simetri özelliği göstermemektedir. Belli başlı atom grupları haricinde küresel simetri özelliği gösteren grup bulunmamaktadır. Kişi, küresel simetri gösteren grupları tespit edip öğrendiğinde; hangi grubun küresel simetri gösterip göstermediğini çok rahat bir şekilde ayırt edebilir. Sizler için küresel simetri konusunu içeriğimizde detaylı bir biçimde ele aldık. İyi okumalar dileriz.
Küresel simetri, herhangi bir olayın küresel koordinatlarından yola çıkarak, açıdan bağımsız bir biçimde asimetrik olması durumudur. Bir diğer deyişle; küresel simetri yalnızca yarıçapa bağlı bir değişim göstermektedir. Aynı yarıçapta olan değişik açılarla tanımlanan noktalar benzerlik gösterir. Aynı zamanda, küresel simetri sayesinde atom daha kararlı bir hale gelir. Misal, noktasal bir yük, etrafında bulunan küresel simetriye sahip olan bir potansiyel dağılımı yaratmaktadır.
Eğer bir atomun elektron dizilişindeki en son ortibal tamamen dolu ya da yarısı dolu şekilde ise, atom, küresel simetri özelliği gösterir. Bu noktadan bakıldığında, küresel simetri özelliği gösteren atomlarda bulunan elektronlar çekirdek tarafından simetrik bir şekilde çekilmektedirler. Bu nedenle küresel simetri olarak ifade edilirler.
Atom üzerinde bulunan elektronların dizilişi etrafında sayısal veriler yoluyla da element gösterimi yapılabilmektedir. Bu diziliş için şu biçimde bir örnek verebiliriz; s1, s2, p3, p6, d5, d10, f7, f14 ile atomların üzerinden elektron dizilişi yapılıyorsa küresel simetri oluşmuş demektir.
Her grup küresel simetri özelliği göstermemektedir. İşte küresel simetri özelliği gösteren gruplar:
Ek bilgi: iyonlaşma özelliğinde 3 aşağı 5 yukarı kavramı küresel simetri özelliğinden gelir. Aynı zamanda sonu s ortibaliyle biten bir elektron dağılımında: 1 ya da 2 elektron alır. Bu şekilde s ortibaliyle biten elektron, kendiliğinden küresel simetri özelliği göstermektedir.
Küresel simetri konusu hakkında en çok merak edilen durumlardan biri de bu özelliği gösteren elementlerin ne olduğudur. Küresel simetri özelliği olan atomlarda elektronların çekirdek tarafından çekilmesi ve bununla birlikte dizilmesi simetrik bir yapı meydana getirmektedir. Bu yapı yoluyla da küresel simetri özelliği bulunan birçok element üzerinden ön plana çıkıyor.
Tüm bu anlatılanlara göre, periyodik cetvelde bulunan ilk 20 elementin küresel simetri özelliği bulundurduğunu söyleyebiliriz. Bunu kesin şekilde gösteriyor diyerek de ifade etmek gerekebilir. Bu bağlamda 1A ile birlikte 2A grubu son ortiballer s ile biter. Yani bir diğer ifadeyle, küresel simetri özelliği gösterdiklerini söylememiz mümkün.
Küresel simetri özelliğini gösteren atomlarda, elektronlar çekirdek tarafından simetrik olarak çekilmektedirler. Bu durum da atoma kararlılık sağlayarak elektronu koparmak için daha fazla enerji gereksinimine sebep olur.
Elektron dizilimleri aşağıdaki şekilde sonlanan atomlar, küresel simetri özelliği göstermektedirler.
s1, s2, p3, p6, d5, d10, f7, ve f14
Bir atomun son ortibalinin yarı dolu ya da tam dolu olması gerekir. (s2, p6, d10 ya da f10) veya (s1, p3, d5, f7) Yani atomun son ortibalinin doluluk durumuna göre bakarak küresel simetri olup olmadığını anlamak mümkündür.
Hidrojen, yarı dolu küresel simetrik sınıfına girmektedirler. Dolayısıyla evet, küresel simetriktir. Aynı zamanda Lityum, azot ve sodyum gibi elementlre de yarı dolu küresel simetriktir.
