Anadolu halkı, her zaman bağımsızlığına düşkün, dinine ve milletine sadık bir halk olmuştur. Bu nedenledir ki 1071 yılında Anadolu'ya girildiğinden beri bu topraklardan sökülüp atılması mümkün olmamıştır. Mütareke döneminde de bu durum değişkenlik göstermemiştir. Türk milleti, milli cemiyetler aracılığıyla bulundukları bölgede kurtuluş için örgütlenmelere katılmış ve milli mücadeleye katkı sağlamış, vatanlarını korumuşlardır.
Milli mücadelenin ilk örgütsel geçmişi olarak da bilinen Milli cemiyetler, İtilaf Devletleri ile Osmanlı Devleti arasında imzalanan ve Sevr Antlaşması sonrasında ortaya çıkmış olan cemiyetlerdir.
1-) Şarki Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
Doğu Anadolu bölgesinde kurulmuştur. Merkezi Erzurum olan cemiyetin aynı zamanda Elazığ şubesi de bulunur. Şarki Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyet, Mustafa Kemal Atatürk'ün desteği ile birlikte iyice güç kazanmış ve bu bölgenin düşman işgalinden kurtulmasına büyük katkı sağlamıştır.
2-) İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
İsminden de anlaşılabileceği gibi, İzmir merkezli bir cemiyettir. Halit ile Nail Beyler tarafından kurulan cemiyet, Milli mücadele İzmir ve ege bölgesinin düşman işgalinden kurtulması için büyük çabalar sarf etmiş, bu konuda önemli bir yer edinmiştir.
Bu milli cemiyet 1 Aralık'ta kurtuluş bildirgesini yayınlamış ve 1919 yılında bir başka yararlı milli cemiyet olan Heyet-i İlmiye ile güçlerini birleştirmiştir. Bu cemiyet diplomatik ilişkilere verdiği büyük önem ile öne çıkmaktadır. Vatan ve millet için faydalı işler yapan çok önemli bir cemiyet olmuştur.
3-) İstihlası Vatan Cemiyeti
Manisa merkezli olan bu milli örgüt daha sonraları gerçekleşecek olan bir kongre ile İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ile birleşerek çalışmalarına bu şekilde devam etmiştir. Bu aynı zamanda düşmana "tek yürek" olunduğunun da güçlü bir mesajıdır. İstihlası Vatan Cemiyeti, Ege'de bulunan en öncü cemiyetlerin başında sayılmakta ve gösterilmektedir.
4-) Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
İsminden de anlaşılacağı üzere bu cemiyet de Trakya merkezlidir ve kuruluşu bu topraklarda gerçekleşmiştir. Türk Milli hareketinin en değerli unsurlarından bir tanesidir.
Trakya bölgesinde Talat Paşa'nın direktifleriyle kurulmuş olan Cemiyet, 1920 yılında Lüleburgaz'da bir kongre de düzenlemiştir. Milli mücadeleye katkıları yadsınamaz olan çok değerli bir cemiyettir.
5-) Trabzon Muhafaza-i Hukuku Milliye Cemiyeti
Trabzon merkezli olan faydalı cemiyet, Karadeniz bölgesindeki teşkilatlanma ve milli bilinç açısından oldukça önemli olan, üzerinde büyük bir yük bulunan, çalışkan bir cemiyettir. Bu cemiyet, Trabzon çevresindeki illerde kurulmaya çalışılan Pontus Rum Devleti'ni engellemek ve buranın Türk kalmasını sağlamaktır.
Bilindiği üzere Sevr antlaşmasından sonra Batılılar burada bir Pontus Rum devleti kurarak Eski Bizans'ı yeniden ayağa kaldırmak ve tüm dünyaya güçlü bir mesaj vermek istiyorlardı. Fakat bunda elbette muvaffak olamayacaklardı.
6-) Kilikyalılar Cemiyeti
Kilikyalılar Cemiyeti 1918 senesinde İstanbul'da kurulmuştur. Ermenilerin ve Fransızların işgallerini önlemek için kurulmuş değerli bir cemiyettir.
Milli mücadele dönemindeki yararlı cemiyetler, aşağıdaki gibidir:
