Geri Dönüşümcüler ve Geri Kazanımcılar Derneği'nin (GEKADER) TÜİK istatistiklerinden yararlanarak hazırladığı rapora göre, geri dönüşüm sektörü her geçen yıl faaliyetlerini ve gücünü artırıyor.
TÜİK tarafından iki yılda bir açıklanan verilere göre, 2020'de imalat sanayi iş yerleri, maden işletmeleri, termik santraller, OSB'ler, sağlık kuruluşları ve hane halklarında 30,9 milyon tonu tehlikeli olmak üzere toplam 104,8 milyon ton atık oluştu.
Atık bertaraf ve geri kazanım tesislerinde işlenen atık rakamı ise 127,4 milyon ton olarak gerçekleşti. Bu atığın 78,3 milyon tonu bertaraf edilirken, 49,1 milyon tonu geri dönüştürüldü. Toplam işlenen atık miktarı 2018'e göre yüzde 22 arttı.
Düzenli depolama tesislerinin toplam kapasitesi 1,2 milyar metreküp olarak belirlenirken, 174 düzenli depolama tesisinde 31,9 milyon tonu tehlikeli olmak üzere 77,8 milyon ton atığın bertarafı sağlandı.
Atık geri kazanım lisansı olan beraber yakma tesislerinde 1,3 milyon ton atık yakılarak enerji geri kazanımı sağlandı. Kompost ve beraber yakma tesisleri hariç lisansı olan diğer atık geri kazanım tesislerinde ise toplam 47,6 milyon ton metal, plastik, kağıt, mineral gibi atık geri kazanıldı.
Geri dönüştürülen 49,1 milyon ton atığın 6,13 milyon tonunu plastikler oluşturdu. Bu rakamla birlikte plastik geri dönüşüm sektörü ülke ekonomisine 6 milyar dolarlık katkı sağladı.
2021'DE EKONOMİYE 6,7 MİLYAR DOLARLIK KATKI SAĞLANACAK
Geri Dönüşümcüler ve Geri Kazanımcılar Derneği Başkanı Fatih Eren, araştırma sonuçlarına ve geri dönüşümle ilgili beklentilere ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Türkiye'nin gelişen imalat ve sanayi gücü ile nüfustaki yükselişin, geri dönüşüm sektörünün iş yükünü artırdığını dile getiren Eren, bu sektördeki işletmelerin, atıkları dönüştürerek döngüsel ekonomi yöntemiyle katma değer sağladığını söyledi.
Eren, TÜİK rakamlarına göre 2020'de dönüştürülen 49,1 milyon ton atığın 6,13 milyon tonunu plastiğin oluşturduğunu kaydederek,:"Bu rakam, geri dönüşüm sektörünün ülke ekonomisine yaklaşık 6 milyar dolarlık katkı sunduğumuzu gösteriyor. Her ne kadar resmi veri olmasa da 2021'de küresel salgın ve yeni yatırımlar nedeniyle dönüştürülen plastiği en az yüzde 10 artışla 6,8 milyon tona çıktığını, bunun karşılığında ülke ekonomisine 6,7 milyar dolarlık katkı sağlandığını düşünüyoruz."
"KARBON SALINIMINI AZALTIYOR"
Fatih Eren, geri dönüşüm sektörünün sadece ülke ekonomisi için değil aynı zamanda gezegenin ve Türkiye'nin geleceği için de çalıştığını belirterek, çevreci kimlikleriyle ön plana çıktıklarını bildirdi.
Sıfırdan üretimde ortaya çıkan karbon salımının geri dönüşüm çalışmalarıyla birlikte en aza indiğini aktaran Eren, bu sayede art arda yok olan doğal kaynakların tükenmesinin önüne geçtiklerini, Türkiye'nin ve yaşadıkları gezegenin havasına ve suyuna sahip çıktıklarını anlattı.
"ÜRETİMDEN VE HANE HALKINDAN GELEN ATIKLAR YÜZDE 90'I BULUYOR"
GEKADER Başkanı Eren, son dönemde oran artsa da sektörün her yıl ortalama yüzde 10 büyüdüğünü kaydederek, şu bilgileri verdi:
Bu yıl ile ilgili resmi rakamlar 2023'ün son döneminde ortaya çıkacak. Biz, yüzde 10 olan ortalama büyümeyi ele aldığımızda 2022'de en az 7,4 milyon ton plastik atığın geri dönüştürüleceğini düşünüyoruz. Yaptığımız araştırmalar ve sahadan elde ettiğimiz veriler bize bunu gösteriyor. Plastik atıkların yarısına yakını üretim esnasında, yüzde 40-42'lik kısmının ise hane halkı tüketiminde ortaya çıkan atıklar oluşturuyor. Yüzde 10'lık kısmı ise ithalattan geliyor.
PLASTİK DÖNÜŞÜMÜ İLE EKONOMİYE 7 MİLYAR DOLARI AŞAN KATKI SAĞLANIYOR
Fatih Eren, plastik maddelerin otomotivden beyaz eşyaya, ambalajdan tarıma, elektrik-elektronikten inşaata hayatın her alanında bulunduğunu, sadece bir otomobil üretiminde kullanılan plastik oranının 200 kilogramı bulduğunu söyledi. Plastik geri dönüşüm sektörünün cari açık dostu olduğunu dile getiren Eren, "2050'de plastik geri dönüşüm sektörünün küresel pazar büyüklüğünün 900 milyar dolar olması bekleniyor. Türkiye, mevcut büyümesini sürdürürse 2050'de 73 milyar dolarlık bir sektöre kavuşmuş olacak. Türkiye son yıllarda geri dönüşümde büyük ilerleme sağladı. Salgın sonrası buraya yönelim arttı. Tek kullanımlık ürünlerin kullanımında ve paket servislerden sonra ortaya çıkan atıklarda ciddi artış yaşandı. Tesislerde işlenen atık miktarında son iki yılda yüzde 22'lik yükseliş yaşandı. Geri dönüşüm sektörü tüm paydaşlarıyla birlikte bugüne kadar ki en verimli dönemini yaşadı. Lisanslı geri dönüşüm tesisi sayısı 2020'de 2 bin 752'ye yükseldi. Türkiye ekonomisi geliştikçe atık miktarı da arttı. sektörün toprağa gömme ya da yakma yerine geri dönüştürerek ekonomik değer oluşturdu" dedi.
"OKULLARDA GERİ DÖNÜŞÜM EĞİTİMİ VERİLMELİ"
Fatih Eren, Türkiye'de evlerde ayrıştırmanın öneminin henüz yeterince kavranamadığını belirterek, ülkede günlük kişi başı 1,5 kilogram atık üretildiğini; plastik, cam, kağıt ve ambalaj gibi atıkların ayrıştırılmadan çöpe atıldığını bildirdi. "Milli servet" olarak baktığımız geri dönüşümün ham maddeleri çöpte diğer evsel atıklarla temas ederek kontamine oluyor." diyen Eren, "Ne yazık ki bunların tekrar ülke ekonomisine kazandırılması imkansız hale geliyor. Yarının büyükleri ve bugünün çocuklarına okullarda eğitim verilmesiyle bilinç seviyesini yükselterek evlerde ayrıştırmayı yaygınlaştırabiliriz. Toplumsal bilinç seviyesinin artırılmasıyla cirosu 1 milyar doları bulan ve 350 bin kişiyi istihdam eden sektör bu rakamları 2'ye katlayabilir."
"GERİ DÖNÜŞÜMÜN GİZLİ KAHRAMANLARI SOKAK ATIK TOPLAYICILARI"
GEKADER Başkanı Eren, sokak atık toplayıcılarına ilişkin hazırlanan yeni genelgeden bahsederek, "Yeni düzenlemeyle sokaklarda güvenlikten yoksun, sağlıksız bir şekilde çalışan kardeşlerimiz artık daha medeni çalışma şartlarına kavuşacak. Onlar aslında geri dönüşüm sektörünün gizli kahramanları. Artık devletimizin bu gizli kahramanlara hak ettikleri değeri vermesini büyük bir mutlulukla karşılıyorum. Bu kardeşlerimiz çalıştığı bölgenin belediyesine başvuracak ve ilgili belediyenin himayesinde şartları daha iyileştirilmiş bir şekilde yine çalışmaya devam edecek. Yeni düzenlemeyle atıklar kayıt altına alınacak ve vergiye tabi tutulacak. Böylece geri dönüşüme hazır atıklar doğru fiyattan tesislere evraklı, kayıtlı bir şekilde gelecek" dedi.
