Devlet, vazife malulü er, erbaş, güvenlik korucularına, ailelerine, terör mağdurlarına primsiz aylık bağlarken, tedavisi zor hastalıklar, iş kazaları, meslek hastalığında çalışma gücünün yüzde 60'ını kaybeden de malulen emekli olabilir. Malulen emeklilik için 1.800 prim günü ve en az 10 yıl sigortalı çalışma koşulu bulunuyor. Organ, kemik iliği nakli, görme kaybında da aylık bağlanıyor. Tüm kanser hastalarında tanının konulmasından itibaren bir yıl içinde başvuran 18 ay süresince maluliyet aylığı alabiliyor. Sadece Parkinson, MS, bazı psikiyatrik hastalıklar, kalp yetmezliği gibi hastalıklarda değil uyku bozuklukları nedeniyle de malul aylığı bağlanıyor. Başkasının bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için bu süre aranmıyor. Primsiz, vergisiz emeklilik konusunda merak edilen soruların yanıtları şöyle:
Malulen emeklilikte SSK, Bağ-Kur ayrımı var mı?
Malulıyet tespitinde sigorta ayırımı bulunmuyor. Türk Silahlı Kuvvetleri, İçişleri Bakanlığı, özel güvenlik hizmetleri ve normal sigortalıların maluliyet tespitinde her bir kurumun sağlık yönetmelikleri dikkate alınıyor.
Hangi hastalıklar malulen emeklilik kapsamında?
Malulen aylık bağlanılan bazı hastalıklar şöyle; Kanser, organ naklinin yanı sıra çalışmaya olanak vermeyen genetik hastalıklar, beyin tümörleri, MS, Parkinson, Alzheimer, demans, sara ve bazı psikiyatrik hastalıklar, kalp yetmezliği, sindirim sistemi kanamaları, astım, KOAH, uyku bozukluklar, zeka gerilikleri (IQ 50 ve altı), bipolar bozukluk, AIDS, tüberküloz, kalp, böbrek, akciğer nakli, görme azlığı, retina kanamaları ile birlikte işitme kaybı, anemi, kol, bacak gibi organ kaybı, solunum sistemi hastalıkları.
Malulen emekli olamayan engelli hakkıyla emekli olabilir mi?
Olabilir. Malulen emekli olmak için gerekli sigortalılık süresi, prim koşulunu yerine getiremeyen engellilik tespiti yaptırarak emekli olabilir. Vergi indiriminden yararlanmak için de özür oranını bildirir rapor ile ilde bulunan defterdarlık ya da vergi dairesine başvurulur.
Maluliyeti belirleyen sağlık raporu özel hastaneden alınabilir mi?
Sosyal güvenlik il veya merkez müdürlüğünce verilen sevk yazısında belirtilen devlet üniversite hastaneleri, Sağlık Bakanlığı Eğitim ve Araştırma hastaneleri, askeri hastaneler sağlık raporu düzenleyebilir. Bu nitelikte hastanelerin bulunmaması durumunda devlet hastaneleri de sağlık raporu düzenleyebilir. Rapor, kurula gönderilir. Kurul maluliyet kabul edebilir ya da red edebilir.
Bakıma muhtaç olanlar için de sigorta süresine bakılıyor mu?
Başkasının bakımına muhtaç olanların 10 yıllık sigortalılık süresine bakılmıyor. Ancak, en az 1800 gün prim ödemesi şartı isteniyor. Her iki kol, bacak felci, vücudun sol ya da sağ yarısında felç, ruh sağlığı kliniğinde kalmayı gerektiren psikotik hastalıklar iki gözde yüzde 100 görme kaybı, ağır beslenme bozuklukları, yardımcı solunum cihazlarına sürekli bağımlılık, giyinme, beslenme, fonksiyonel mobilite, gibi günlük yaşam aktivitelerinin sağlanamaması bu kapsamda değerlendiriliyor.
Geçici maluliyette süreler hastalığa göre değişiyor mu?
Geçici
maluliyette aylık ödeme süresi 12 ay ile 24 ay arasında değişiyor. Tüm kanser hastalarında tanı konulduktan sonra bir yıl için başvurulması şartıyla 18 ay maluliyet aylığı bağlanıyor. Bazı hastalarda da tanı konulduğunda 12-24 ay aylık bağlanabiliyor. Kan kanseri tedavisinde bu süre 24 ayken, kemik iliği nakli yaptıranlar da 12 ay uygulanıyor.
Malulen emeklilikte sigorta, prim gün zorunluluğu var mı? Borçlanma yapılabilir mi?
Ağır hastalıklarda malul aylığı bağlanması için en az 10 yıl sigortalı ve 1800 gün prim ödeme koşulu bulunuyor. SGK'ya başvurulan tarihte en az 5 yıl prim ödemiş olmayanların sevk işlemi yapılmıyor. Prim gün sayısını borçlanma ile tamamlayanlar da aylık alabiliyor Erkekler askerlik sürelerini, kadınlar doğum sonrası çalışmadıkları süreleri ve ücretsiz izin günlerini borçlanabilir.
Sağlık sorunu olanlar emeklilik için ne yapmalı, nereye başvurmalı?
Çalışma, kazanma gücünün tamamını ya da bir kısmını kaybetme durumunda sürekli gelir kaybına neden olan fizyolojik bir risk olarak tanımlanan malullük durumunda erken emekli olunabiliyor. Emeklilik için sosyal güvenlik il veya merkez müdürlüğünün ilgili servislerine başvurulabilir. Geçici malul aylığının kalıcı olması için de bir hastalık nedeniyle çalışma gücünde en az yüzde 60 oranında kayıp olduğuna dair sağlık raporu gerekiyor. Rapor için sosyal güvenlik merkezine başvurarak yetkili hastanelere sevk talep edilir.
