Bulunduğumuz coğrafya tarihin ilk çağlarından bu yana nelere tanık olmadı ki; savaşlar, göçler, anlaşmalar, felaketler, doğal afetler, nice devletler, imparatorluklar... Anadolu kazıldıkça, keşfedildikçe sırrını nazlı nazlı açıklıyor. En yakın örnek, Göbeklitepe. Bu keşif sayesinde insanlığın tarihi 12 bin yıl gerilere kadar uzandı. Kimler gelip geçmedi ki bu topraklardan tarihin en kanlı savaşlarına da, dünyanın ilk barış anlaşmasına da ev sahipliği yaptı. Tarihçilerin kutbu Halil İnalcık'ın yeni basılan Osmanlı Hakimiyetinde/ Ortadoğu ve Balkanlar (Kronik Kitap) eserini okurken bugün yaşadıklarımızı gözden geçirdim.
Malumunuz uzunca bir süredir Doğu Akdeniz'de büyük bir güç gösterisi yaşanıyor. Akdeniz'e en uzun kıyısı olan ülke Türkiye, sismik araştırmalarla enerji hamlesi yapıyor. Çevre ülkeler Kıbrıs Rum Kesimi, İsrail, Mısır'da kaşlar çatılıyor. Yunanistan ise yıllardır olduğu gibi 12 mil ve kıta sahanlığı iddiasıyla feveran ediyor. Fransa, Birinci Dünya Savaşı'nda olduğu gibi Yunanistan'ı kışkırtıyor. Savaş gemileri gönderip gözdağı vermeye çalışıyor. Türkiye ise blöfü görüp geri adım atmadan haklı olduğu davada işine bakıyor.
Halil Hoca'nın kitabındaki siyaset başlıklı bölümde yer alan, Fatih ve Ege Denizi, Haçlılar-Osmanlı ve Fransa, Avrupa Devletleri Denge Sistemi ve Osmanlı, Akdeniz'de Osmanlı-Fransız İşbirliği, Barbaros Hayreddin Paşa Toulon'da (1543) ve Hayreddin'in 1543- 1544 Seferi Hakkında Süleymannâme başlıklı incelemelerde devletler arasındaki güç ilişkilerinin günümüze yansımaları net bir şekilde görülüyor.
Keza Karadeniz'de bugün de süren güç dengeleri kitapta yer alıyor. Rus Çarlığı, Kırım Hanlığı ve Osmanlı İmparatorluğu arasındaki iktidar mücadelesi, Ortadoğu'daki Osmanlı ve İngiltere arasında gerçekleşen pazar rekabeti de gözler önüne seriliyor.
Kitaptaki 14 makalenin sekizinin ilk kez Türkçe olarak yayınladığını da not edelim.
Dört yıl önce 100 yaşında kaybettiğimiz Prof. Dr. Halil İnalcık Hoca derya gibi, bir ışık gibi geçmişten geleceğe yolumuzu aydınlatıyor.
