SORU: Devlet Tiyatroları Genel müdürlüğünde sözleşmeli sanatçı olarak görev yapmaktayım. Sözleşmeli sanatçılar Genel müdür yardımcılığı kadrosuna atanabilir mi? Birde vekalet ücreti ödenebilir mi?
CEVAP: 5441 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde; "… Devlet, Tiyatroları sanatkar memurları, uygulatıcı uzman memurları ve uzman memurları sanat ve yönetim kurulu kararı üzerine Genel Müdürle aralarında yapılacak bir yıl süreli idari sözleşmelerle göreve alınırlar. Yapılacak idari sözleşmelere bu maddede belirtilen hizmet özellikleri de yazılır. Bunların sözleşmelerinin sonunda hizmete devamları da aynı usule tabidir. Mali hakları ve özellikleri bu kanun içinde kalmak ve Devlet memuru niteliklerine halel gelmemek üzere sanatkar memurlar, uygulatıcı uzman memurlar ve uzman memurların hizmete alınma, hizmete devamı şekilleri ile sair özellik ve yükümlülükleri idari sözleşmelerinde belirtilir." hükmü bulunmaktadır. Bununla birlikte, 657 sayılı Kanunun "Kapsam" başlıklı 1 inci maddesinde; "… Anayasa Mahkemesi üye ve yedek üyeleri ile raportörleri; …
Devlet Tiyatrosu ile Devlet Opera va Balesi ve Belediye Opera ve tiyatroları ile şehir ve belediye konservatuvar ve orkestralarının sanatkar memurları, … özel kanunları hükümlerine tabidir." hükmü düzenlenmiştir.
Aynı Kanunun vekalet müessesesi ile ilgili olarak "Vekalet görevi ve aylık verilmesinin şartları" başlıklı 86 ncı maddesinde; "Memurların kanuni izin, geçici görev, disiplin cezası uygulaması veya görevden uzaklaştırma nedenleriyle işlerinden geçici olarak ayrılmaları halinde yerlerine kurum içinden veya diğer kurumlardan veya açıktan vekil atanabilir. Bir görevin memurlar eliyle vekaleten yürütülmesi halinde aylıksız vekalet asıldır. Ancak, ilkokul öğretmenliği (Yaz tatili hariç), tabiplik, diş tabipliği, eczacılık, köy ve beldelerdeki ebelik ve hemşirelik, mühendis ve mimarlık, veterinerlik, vaizlik, Kur'an kursu öğreticiliği, imam-hatiplik ve müezzin-kayyımlığa ait boş kadrolara Maliye Bakanlığının izni (mahallî idarelerde izin şartı aranmaz) ile, açıktan vekil atanabilir. Aynı kurumdan ayrılmalar dolayısıyla atanan vekil memurlara vekalet görevinin 3 aydan fazla devam eden süresi için, kurum dışından veya açıktan atananlarla kurum içinden ilkokul öğretmenliğine atanan öğretmenler ile veznedarlık görevine atananlara göreve başladıkları tarihten itibaren vekalet aylığı ödenir. …
Yukarıda sayılan haller dışında, boş kadrolara ait görevler lüzum görüldüğü takdirde memurlara ücretsiz olarak vekaleten gördürülebilir…" hükmü, "Vekalet, ikinci görev aylık ve ücretleri ile diğer ödemeler" başlıklı 175 inci maddesinde; "Bir göreve vekaleten atanan memurlara vekalet edilen görevin kadro derecesinin birinci kademesinin üçte biri, açıktan atananlara ise (Köy ve kasaba imamlığı kadrolarına atananlara 146 ncı maddede yazılı asgari ücret aylık tutarından aşağı olmamak üzere) üçte ikisi verilir.
Bulundukları yerden başka bir yerdeki bir göreve vekalet suretiyle atananlara, Harcırah Kanununun geçici görevle başka yere gönderilenlere ilişkin hükümleri uygulanır. Ancak, kurum içinden veya diğer kurumlardan vekalet edenlere vekalet aylığı ödenebilmesi için, vekilin asilde aranan şartları taşıması zorunludur…" hükmü yer almaktadır. Mezkûr Kanunun, "Tiyatro, opera, bale sanatkarları ve orkestra teknik personeli" başlıklı ek geçici 12 nci maddesinde; "Devlet Tiyatro, Opera ve Balesinin özel kanunlarına göre, stajyer, uzman memurlar, uygulatıcı uzman memurlar, sanatkar olarak çalışan personeli hakkında, bu Kanun esasları çerçevesinde hazırlanacak kendi özel kanunları yürürlüğe girinceye kadar, 10/6/1949 tarihli ve 5441 sayılı Kanun, 14/7/1970 tarihli ve 1309 Sayılı Kanun, 14/7/1970 tarihli ve 1310 Sayılı Kanun ile bu kanunlarda atıf yapılan kanun hükümlerinin uygulanmasına devam olunur… Bu madde kapsamına giren kurumlarda hizmet sözleşmeleri Maliye Bakanlığının olumlu görüşüne dayanılarak yapılır…" hükmüne, "Devlet sanatçıları ve sanatkarlar" başlıklı ek geçici 16 ncı maddesinde ise; "Teknik bünyeye dahil olmayan ve haklarında Devlet Memurları Kanunu hükümlerinin uygulanması gerekenler hariç, bu Kanunun Ek Geçici 12, l3 ve 14 üncü maddeleri kapsamına dahil personel ile Kültür ve Turizm Bakanlığının sanatla ilgili merkez ve taşra birimlerine bağlı olarak çalışan orkestra, koro ve topluluk sanatçıları, sanatkarları ve sanatçı öğretmenleri ile Devlet sanatçıları söz konusu maddelerin mali hükümlerine bağlı kalınmaksızın sözleşmeli olarak çalıştırılabilirler. Sanatçı sıfatını kazananlardan yönetici kadrolara atananlar da, bu kadrolar karşılık gösterilmek suretiyle sözleşmeli olarak çalıştırılabilirler. Yukarıdaki fıkralara göre sözleşmeli olarak çalıştırılacakların sözleşme esasları, bunlara ödenebilecek ücretin üst sınırları ve sağlanacak sosyal yardımlar ile diğer mali haklar; Cumhurbaşkanınca kararlaştırılır…" hükmüne yer verilmektedir. Diğer taraftan, 657 sayılı Kanunun ilgili hükmü uyarınca 17/4/2006 tarihli ve 2006/10344 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan ve 28/6/2022 tarihli ve 31880 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 27/6/2022 tarihli ve 5756 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 2022 yılı için de uygulanmasına devam edilen Devlet Memurlarına Ödenecek Zam ve Tazminatlara İlişkin Kararın "Vekalet" başlıklı 9 uncu maddesi; "(1) 657 sayılı Kanunun 86 ncı maddesi uyarınca; … 2) aa) Esas ve usule ilişkin olarak yukarıda belirtilen şartları bir arada taşımayanlara … ee) Bu Kararname uyarınca zam ve tazminat ödenmesi öngörülen kadro veya görevlere vekalet eden her statüdeki sözleşmeli personele (6/2/1997 tarihli ve 97/9021 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı kapsamındaki kadro karşılığı sözleşmeli personel hariç) vekalet nedeniyle öngörülen zam ve tazminatlar ödenmez ..." hükmünü amir olup bu madde çerçevesinde, belirtilen mevzuat kapsamındaki sözleşmeli personel hariç diğer her statüdeki sözleşmeli personele, vekalet nedeniyle söz konusu zam ve tazminatların ödenemeyeceği görülmektedir. Öte yandan, 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin "Atama usulü" başlıklı 2 nci maddesinin ikinci fıkrasında; "Bu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine ekli (I) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlere Cumhurbaşkanı kararıyla, (II) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlere Cumhurbaşkanı onayı ile atama yapılır…" hükmü, "Atama şartları" başlıklı 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında; "Bu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine ekli (II) sayılı cetvelde yer alan kadro, pozisyon ve görevlere atanacaklarda aşağıdaki şartlar aranır: a) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde sayılan genel şartları taşımak. b) En az dört yıllık yükseköğrenim mezunu olmak. c) Kamuda en az 5 yıllık hizmeti bulunmak…" hükmü yer almakta olup bu Kararnameye ekli (II) sayılı cetvelde Genel Müdür Yardımcısı unvanına da yer verilmiştir.
Bu çerçevede, Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğünde Genel Müdür Yardımcısı unvanına atama işlemi hakkında söz konusu mevzuat hükümleri işletilmekte, açıktan atamaya tabi olmayan ve statü hukukuna tabi olan ilgili kadroya atanma ancak memuriyet kadrosunda bulunanlar arasından yapılabilmektedir. Bu itibarla, mevzuatı uyarınca sözleşmeli olarak görev yapan personelin, 657 sayılı Kanunda yer alan vekâlet ücretinden yararlandırılamayacağı, Genel Müdür Yardımcısı unvanlı kadroya atanabilmesi hususunun ise belirli bir sözleşmeye bağlı olarak çalıştığı sürece mümkün olmadığı değerlendirilmektedir.
