Türkiye İstatistik Kurumu-TÜİK tarafından ÜFE endeksi hesaplanmaktadır. Ekonomi alanı içerisinde sıklıkla kullanılmakta olan ÜFE ve Yİ ÜFE terimleri, piyasalar içerisinde olan çeşitlilikleri de görmeye yardımcı olmaktadırlar. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi olarak bilinen Yİ ÜFE, içerideki üretim ve satış üzerine yardımcı olmaktadır. Dilerseniz, ekonomi terimi olarak Yİ ÜFE ne demek, açılımı ne? Sorularının tüm cevaplarını birlikte inceleyelim...
Üretici fiyat endeksi olarak adlandırılan ÜFE; satılan ve pazarlanan malların üreticilerden çıktıktan sonra ücretlerindeki değişimi ölçmektedir. ÜFE hesaplaması yapılırken, değişim durumuna bir etkisi olabilecek alıcıların, ödemesi gereken her türlü nakliye ücreti, vergi ve ticaret marjı benzeri değer olguları dışarıda tutulmaktadır.
ÜFE; üreticiler kısmında var olan ücretlerin ortalama faaliyetlerinin hesaplanmasına olanak sağlamaktadır. ÜFE, tüketim ürünleri ve hizmetlerinin ücretlerindeki farklılıklar da dahil olmak üzere, ekonomi içerisindeki ücret farklılıklarının gelişmiş olan göstergesi şeklinde de kullanılabilmektedir.
Üretim, işlenmiş ürünlerin ve ara ürünlerin yanında tüketim ürünleri ve sermaye enstrümanları benzeri sabit ürünlerin üretimini de kapsamaktadır. Ayrıca ÜFE; ekonomi içerisinde yer alan enflasyonu hesaplamak için tercih edilen farklı ücret endekslerinden bir tanesi olarak da bilinmektedir. ÜFE; toplam ve yerli pazar için senelik büyüme miktarı ve endeks çerçevesinde ölçülmektedir.
Yİ ÜFE; belli bir referans zaman diliminde ülke ekonomisi içerisinde üretimi yapılan ve yurtiçi yerlere satışta bahsi geçen malların, üretici ücretlerini belirli süre içinde değerlendirerek ücret değişkenliklerini ölçmekte olan fiyat endeksi olarak bilinmektedir. ÜFE; imalat sanayisi alanlarını, madenciliği ve taş ocakçılığını ile elektrik alanlarını, gaz ve su sağlayıcılığı sektörlerinde yer alan üretimleri kapsamaktadır.
Toparlanan üretici ücreti, yurt içinde üretimi sağlanan malların, KDV ve ÖTV gibi dolaylı olan vergilerin haricinde, peşin satış fiyatı şeklindedir. Ürün torbasının ve ağırlıklarının güncelleştirilmesi, her senenin en sonunda yapılmaktadır ve de zincirleme Laspeyres formülüyle birlikte seri olacak şekilde devam ettirilmektedir.
Her sene Aralık ayından başlayarak yeni ürünler bu endekse katılmaktadır ve yeni ağırlıklar ÜFE hesabında tercihen kullanılmaktadır. Cari fiyatların, "yeni fiyatın referans zamanı" olan bir önceki Aralık ayının ücretlerine pay edilmesi ile, endeks hesaplanmaktadır ve de Aralık ayı endeksi ile çarpıldıktan hemen sonra bahsi geçen zincirleme faaliyet işlemi yapılmaktadır.
