İzmir'de yaşanan deprem sonrası herkes oturduğu binanın risk grubu içinde olup olmadığı, riskli ise bu binanın kentsel dönüşüme nasıl alınacağını düşünmeye başladı. Özellikle 20 milyon insanın yaşadığı ve olası bir depremde büyük hasarların beklendiği İstanbul'da binaların durumu ortada. Yıllardır bu tür binalar üzerine çalışan, Kentsel Dönüşüm Uzmanı Nurdoğan Babadağ bir binanın riskli olup olmadığını nasıl anlayacağımızı, riskli bir yapı ise binanın nasıl yeniden yıkılıp yapılacağını anlattı.
1 BİNA RAPORLAMASI YAPILIYOR: Binada kat maliki olan bir arsa sahibi STK lisanslı bir firmaya başvuruyor. Bu firma zeminden, bodrumdan ve birinci kattan örnekler alıp raporlamaya gidiyor. Bu raporlamanın maliyeti yaklaşık 4 bin TL. Çıkan rapor belediyeye iletiliyor.
2 BELEDİYE TAPUDAN ŞERH YAZISI İSTİYOR: Belediye raporu inceliyor. Eksik ya da hata yoksa raporu onaylıyor ve tapuya gönderiyor. Tapudan binanın tüm maliklerine iletilmek üzere şerh koyma yazısı talep ediyor. Tapu, "Bu bina risklidir" diyerek maliklere tebligat gönderiyor. Ve maliklerin tapusu üzerine şerh koyuyor. Yurt içindeki ve yurt dışındaki tüm maliklere bu gönderi yapılıyor. Malikler yazı kendilerine geldikten sonra 15 gün içinde itiraz etme hakkına sahip.
3 İTİRAZ OLURSA BAKANLIK DEVREYE GİRİYOR: Belediyeye yapılan itiraz (eğer itiraz varsa), Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na iletiliyor. Bakanlıkta her hafta inceleme kurulu toplanıyor. Bu kurulda dosya inceleniyor. Bakanlık, ''Dosya tam teşekküllüdür ve sıkıntı yoktur'' derse itiraz reddediliyor. Eksik bulunursa, tekrar inceleme talep ediliyor. Eğer inceleme talep edilirse, detaylı bir inceleme, en başta raporlamayı yapan firma tarafından tekrarlanıyor. İtiraz bakanlık tarafından reddedilirse ve binanın yıkım kararı çıkarsa, bakanlık süreci belediyeye devrediyor. Belediyenin tüm kat maliklerine 60 gün içinde binayı boşaltmaları gerektiğine dair bir yazı göndermesi gerekiyor.
4 BOŞALTMAK İÇİN 60 GÜN SÜRE: Belediyenin gönderdiği yazı en son kişinin eline ulaştıktan sonra, binanın 60 gün içinde boşaltılması gerekiyor. Binanın boşaltılıp boşaltılmadığını belediyenin kentsel dönüşüm birimi kontrol ediyor. 60 gün geçti, bina boşaltılmadıysa 30 günlük ek süre veriliyor. Bu süreç de bitince artık binanın altyapısının (doğalgaz, elektrik, su vs) kesilmesi talimatı ilgili birimlere gidiyor. Tüm bu birimler ortak günde anlaşıyor, belirlenen günde kolluk kuvvetlerinden yardım alınarak binaya gidiliyor ve kesinti yapılıyor.
5 YIKIM AŞAMASI: Bina hâlâ boşaltılmadıysa ve yıkım yapılmıyorsa belediye binanın etrafının kapatılacağını ve yıkımının yapılacağını maliklere bildiriyor. Yıkım giderlerinin de tapulara şerh edileceğini iletiyor. Bina, malikler tarafından yıkılmıyorsa, belediye bir tarih belirliyor ve bu tip binalarla ilgili yıkım ihalesi açıyor. Açılan ihaleyle yıkım işi bir firmaya devrediliyor.
6 KENDİNİZ YIKTIRIRSANIZ, YIKIM ÜCRETSİZ: Bina yıkıldıktan sonra arsaya çevriliyor. Oluşan maliyet, maliklerin tapularına şerh düşülüyor. Eğer malikler kendileri yıktırmaya karar verirlerse, binanın içindeki demir ve atık malzemeler karşılığında maliklere bedavaya geliyor.
7 EN AZ SEKİZ AYLIK BİR SÜRE: Bu tür binalarda yıkım süresi maliklerin yurt dışında ya da yurt içinde olmasına göre değişiyor. Eğer tüm malikler yurt içinde ise son aşamaya gelmek sekiz ayı buluyor. Yurt dışında ise süreç iki buçuk yıla kadar uzuyor.
8 30 YAŞ ÜSTÜ BİNALARA DİKKAT!: Bugüne kadar Bağdat Caddesi'nde 63 binanın danışmanlığını yapan Babadağ son olarak şunu ekliyor, ''Bunların hepsi 30 yaş üstü binalardı. Bu binalardan sadece biri riskli sınıfa girmedi. Yani İstanbul'da 30 yaşın üstündeki binalar büyük risk içeriyor."
